Geçici Vergi Uygulaması
Kanun koyucu, verginin peşinen tahsilini sağlamak ve vergi alacağını güvence altına almak adına geçici vergi uygulamasını yasalaştırmıştır. Ticari kazanç sahipleri, serbest meslek erbabı ve kurumlar vergisi mükellefleri cari vergilendirme döneminin gelir ve kurumlar vergisine mahsup edilmek üzere, üçer aylık periyotlarla geçici vergi ödemek zorundadırlar. Ödenmeyen geçici verginin yıllık gelir veya kurumlar vergisinden mahsup edilmesi mümkün değildir.
Tasfiye halindeki kurumlar vergisi mükellefleri tasfiye dönemlerinde, basit usulde vergilendirilen gelir vergisi mükellefleri, yıllara sari inşaat ve onarma işi yapanlar, ücret geliri elde edenler, menkul ve gayrimenkul sermaye iradı sahipleri, zirai kazanç sahipleri, diğer kazanç ve irat elde edenler, kazançları vergiden istisna edilen serbest meslek erbabı, noter bulunmayan yerlerde Adalet Bakanlığı’nca geçici yetkili noter yardımcısı olarak görevlendirilenler geçici vergi ödemezler.
Geçici Vergi beyannamesi, 3 aylık dönemi izleyen 2. ayın 14. günü sonuna kadar beyan edilir ve 17. günü sonuna kadar ödenir.
Geçici Vergi uygulamasının hükümleri Gelir Vergisi Kanunu mükerrer md.120′ de açıklanmıştır;
Ticari kazanç sahipleri (basit usulde vergilendirilenler hariç) ile serbest meslek erbabı cari vergilendirme döneminin gelir vergisine mahsup edilmek üzere, bu Kanunun ticari veya mesleki kazancın tespitine ilişkin hükümlerine göre (indirim ve istisnalar ile Vergi Usul Kanununun değerlemeye ait hükümleri de dikkate alınarak) belirlenen ilgili hesap döneminin kazançları (42 nci madde kapsamına giren kazançlar ile noterlik görevini ifa ile mükellef olanların bu işlerden sağladıkları kazançlar hariç) üzerinden 103 üncü maddede yer alan tarifenin ilk gelir dilimine uygulanan oranda geçici vergi öderler. Geçici vergi matrahının hesaplanmasında dönem sonu mal mevcutları, kayıtlar üzerinden tespit edilebilir
Hesaplanan geçici vergi, üç aylık dönemi izleyen ikinci ayın on dördüncü günü akşamına kadar bağlı olunan vergi dairesine beyan edilir ve on yedinci günü akşamına kadar ödenir. Aynı dönem içinde tevkif edilmiş bulunan gelir vergisi hesaplanan geçici vergiden mahsup edilir.
Yapılan incelemeler sonucunda, geçmiş dönemlere ait geçici verginin % 10’u aşan tutarda eksik beyan edildiğinin tespiti halinde, eksik beyan edilen bu kısım için re’sen veya ikmalen geçici vergi tarh edilir. Mahsup süresi geçtikten sonra, kesinleşen geçici vergiler terkin edilir, ancak gecikme faizi ve ceza tahsil edilir.
Bir önceki takvim yılında dönemler halinde tahakkuk ettirilerek tahsil edilen geçici vergi, yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilir. Mahsup edilemeyen tutar, mükellefin diğer vergi borçlarına mahsup edilir. Bu mahsuplara rağmen kalan geçici vergi tutarı, o yılın sonuna kadar yazılı olarak talep edilmesi halinde mükellefe red ve iade edilir. İşin bırakılması halinde, işin bırakıldığı dönemi izleyen dönemlerde geçici vergi ödenmez.
Geçici Vergi Beyannamesi Düzenlenirken Dikkat Edilecek Hususlar
-Kasa – Banka hesapları mutabakatı yapılmalıdır
-Vergi hesaplarının kontrolü ve mutabakatı
-Değerlemeler
-Teşebbüsün faaliyetlerini sürdürebilmesi için ayın belli dönemlerinde yapılması giderlerin (kira, aidat, ücret, dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler vb. giderler) kayıtlara alındığının kontrol edilmesi gerekmektedir.
-Kanunen kabul edilmeyen giderlerin vergi matrahına ilave edilmesi
-Kredi hesaplarının kayıtlarla mutabakatı
-Kayıtlardaki amortismana tabi sabit kıymetler hesapları ile sabit kıymet tablosunun mutabakatı,
-Örtülü sermaye durumunda örtülü sermayeye isabet eden oran üzerinden söz konusu borç ve alacakların kur farklarının gelir-gider yazılmaması gerekmektedir.
-Stok değerlemelerinin yapılması,
-Alıcı ve Satıcı hesap mutabakatları
-180 hesaplarda yer alan bakiyelerin gider hesaplarına virmanı
-Faiz tahakkuku, stopaj yazısı
– Gelir tahakkuku kayıtları kontrol edilmelidir.
– Gider tahakkuku hesaplarının kontrol edilmesi gerekmektedir.
– Beyannamelerle (KDV, Muhtasar vb.) kayıtların mutabakatının sağlanması
-6111 sayılı kanundan faydalanmış mükelleflerin 6111 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin dokuzuncu fıkrasında, “Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin matrah artırımında bulundukları yıllara ait zararların % 50’si, 2010 ve izleyen yıllar kârlarından mahsup edilmez.” hükmünü dikkate almaları gerekmektedir.
-Önceki dönemlerde hesaplanıp ödenmiş olan geçici vergi cari dönem vergi beyannamesinde vergi rakamından indirilebilecektir ancak önceki dönemlerde tahakkuk ettirilip ödenmeyen geçici verginin mahsubu mümkün değildir.